Κurt

Σήμερα οι ελάχιστοι πιστοί γιορτάζουν την επέτειο από την γέννηση του στρατηγού Kurt von Hammerstein-Equord (είναι ο τύπος στα δεξιά - η κατέ αριστερά είναι μια εύθυμη χήρα, η Helene Bechstein, σύζυγος γνωστού κατασκευαστή πιάνων και χρηματοδότη των Ναζί. Λέγεται μάλιστα ότι αυτή εισήγαγε τον Χίτλερ στην καλή γερμανική κοινωνία. Εδώ βλέπουμε τα δύο φιλαράκια σε φωτογραφία από την κηδεία του συζύγου Edwin Bechstein το 1934 συνοδευόμενα από τον στρατηγό μας).

Η ερώτηση που δημιουργείται είναι τι δουλειά έχει σ' αυτό το δημοκρατικό και φιλελεύθερο (χμ...) ιστολόγιο ένα αφιέρωμα σε  στρατηγό του Χίτλερ και πώς γίνεται να δηλώνει κανείς ανερυθρίαστα μέλος του φαν κλαμπ του. Γίνεται, διότι η περίπτωση του Kurt είναι εξαιρετική.

Για τον Kurt είχα ακούσει πρώτη φορά πριν από χρόνια, σε ένα ντοκιμαντέρ όπου μιλούσε μια κόρη του. Έλεγε ότι ένα κρύο βράδυ, μέσα στο αγιάζι και στην ομίχλη, μια βαριά μεσοπολεμική Mercedes-Benz φτάνει στο σπίτι τους. Ένας άντρας με μακριά καμπαρντίνα βγαίνει και πλησιάζει - δεν ήταν ο επιδειξίας του πάρκου, αλλά θα μπορούσε: ήταν ο ίδιος ο Χίτλερ (καλά, δεν τα έλεγε ακριβώς έτσι, αλλά είμαι επηρεασμένος από την υπολοχαγό Νατάσα). Ο Καγκελάριος λοιπόν έπιασε τον πατέρα της (με την καλή έννοια) και του αράδιασε όλο το τότε γερμανικό Plan A (αυτό που περιλαμβάνει άλλα δεινά χωρίς χρεοκοπία της Ελλάδας): κατάληψη Αυστρίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας κτλ. ζητώντας από τον στρατηγό να δηλώσει συμμετοχή στέλνοντας SMS στο 51000. Υπ'όψιν ότι ο Kurt δεν ήταν ένας απλός στρατηγός, αλλά ο Αρχηγός του Γερμανικού Επιτελείου. Ωστόσο ο Kurt απάντησε: "Όχι! Περήφανα σου λέω όχι!" - και ο Φύρερ έφυγε μουρμουρίζοντας κάτι σαν "γαμώ το φελέκι μου". 

Η συνέχεια για τον Kurt θα μπορούσε να είναι πολύ άσχημη, σαν αυτή του κολλητού φίλου του Kurt, του τελευταίου Καγκελαρίου πριν από τον Χίτλερ, του στρατηγού Kurt von Schleicher, που δολοφονήθηκε λίγο μετά την παράδοση της εξουσίας. Ο δικός μας Kurt όμως στάθηκε τυχερός (ίσως και να τον εκτιμούσε ο Χίτλερ, αν και αυτό δεν είναι προς τιμήν του): παραιτήθηκε και μπήκε στο περιθώριο μέχρι το 1939 που τον ξανακάλεσαν στα όπλα.

Λέγεται ότι ήταν ο μόνος άνθρωπος που μπορούσε να εμποδίσει τον Χίτλερ να ανέβει στην εξουσία, αλλά δεν τα κατάφερε (μόνο κάτι απειλές είχε εκφράσει, λέγοντας ότι, αν ο Χίτλερ κάνει πραξικόπημα, θα διατάξει τον στρατό να πυροβολήσει - ναι, και εκείνος τα 'κανε πάνω του). Βαθιά αντιναζιστής (μάλλον για πολιτικούς λόγους, με την έννοια ότι ανήκε σε διαφορετικό κόμμα, συντηρητικό μεν, αλλά όχι σαν αυτό των Ναζί - αν και τον έλεγαν "κόκκινο στρατηγό" για τις σχέσεις του με συνδικάτα, κάτι σαν τον δικό μας "κόκκινο Πάνο" Παναγιωτόπουλο), έφτασε στο σημείο να οργανώσει σχέδιο δολοφονίας του Χίτλερ καλώντας τον στην μονάδα που διοικούσε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ήρθε σε επαφή με τους αξιωματικούς που οργάνωσαν αργότερα το σημαντικότερο σχέδιο δολοφονίας του Χίτλερ (αυτό που έγινε ταινία με τον Τομ Κρουζ). Συμμετείχαν μάλιστα δυο από τα παιδιά του στην απόπειρα - τα οποία δεν ήταν και πολύ μέινστριμ: μία κόρη του είχε παντρευτεί Εβραίο, ενώ άλλοι επέλεξαν το ΚΚ Γερμανίας και άλλες ολτέρνατιβ για την εποχή επιλογές. Αποτέλεσμα ήταν η οικογένεια να σκορπίσει στα τέσσερα σημεία (άλλοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, άλλοι στην Ιαπωνία και άλλοι στην Αμερική). Τελικά ο Kurt πέθανε από φυσικά αίτια, γεγονός που έβγαλε τον Φύρερ από τον κόπο να τον αποτελειώσει με τεχνητά μέσα.

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Διότι πάντα με συνάρπαζαν άνθρωποι, που μπορούσαν να αλλάξουν την ιστορία (είχε μάλιστα προειδοποιήσει τον Πρόεδρο Hindenburg για το κακό που θα τους έβρισκε, αν διόριζε τον Χίτλερ Καγκελάριο, αλλά ο μπάρμπας το 'χε χάσει). Και αργότερα, εν μέσω πολέμου, και ο ίδιος και η οικογένεια του έκαναν ό,τι μπορούσαν για να βγάλουν από την μέση τον Χίτλερ.

Ο Kurt βέβαια δεν ήταν κανένας άγιος: συμμετείχε στον παράνομο επανεξοπλισμό της Γερμανίας (ήδη πριν από την άνοδο του Χίτλερ) και ήταν συνεργάτης του von Schleicher που ήθελε να φτιάξει ένα στρατοκρατούμενο δικτατορικό κράτος, για να ξανακάνει τη Γερμανία Μεγάλη Δύναμη. Επίσης υπάρχει ιστορικό κουτσομπολιό ότι ο Kurt φταίει που έγινε ο Χίτλερ Καγκελάριος: όταν γίνονταν διαπραγματεύσεις μεταξύ Χίτλερ και von Schleicher (πριν ο πρώτος σφάξει τον δεύτερο) για δημιουργία κυβέρνησης συνεργασίας, ο Kurt πήρε τηλέφωνο τον Χίτλερ, αλλά έγινε αυτό που λένε "άλλα λέει η θεια μ' κι άλλα ακούν τ'αφτιά μ": νομίζοντας ο Χίτλερ ότι οι δύο στρατηγοί σχεδίαζαν πραξικόπημα, τρομοκρατήθηκε και πήρε σβάρνα τον πρόεδρο von Hindenburg, ο οποίος από το πολύ Αλτσχάιμερ δεν σκέφτηκε να μάθει τι ακριβώς συμβαίνει και τον διόρισε Καγκελάριο.

Κάποια στιγμή έρχονται ώρες ευθύνης. Ανεξάρτητα από τα λάθη που έκανες, ανεξάρτητα από τους σκοπούς σου που απέτυχαν, βλέπεις ότι η κατάσταση δεν πάει άλλο. Και καλείσαι να επιλέξεις τις επόμενες κινήσεις σου σε ένα σταυροδρόμι για τη χώρα, γιατί ανήκεις στους λίγους που μπορούν να αλλάξουν τόσο δραστικά τη μοίρα της. Γιατί θα έρθει η στιγμή που θα σε ρωτήσουν: και εσύ τι έκανες, όταν μπορούσες να αποτρέψεις το κακό;

Ο Kurt δεν τα κατάφερε. Δεν ξέρω αν δεν θέλησε ή αν δεν μπόρεσε. Ίσως ήταν ένας άνθρωπος που, αν και βρισκόταν στο κέντρο της εξουσίας, δρούσε μόνος του. Γνωρίζοντας από την αρχή περί τίνος πρόκειται, έπρεπε να διαλέξει: μαζί με τον Χίτλερ, στην απ' έξω ή εναντίον του. Για λόγους πολιτικής τακτικής και μόνον ξεκίνησε με το πρώτο (με σκοπό να τον βγάλει από την μέση αργότερα - ο ίδιος ο Kurt, αν και από την αρχή αντι-ναζί, είχε συναντήσει τον Χίτλερ σε διαμέρισμα του συζύγου της κατές της φωτογραφίας και του πρότεινε την Καγκελαρία εκ μέρους του Schleicher), από ιδιοσυγκρασία συνέχισε με το δεύτερο και στις κρίσιμες στιγμές επέλεξε το τρίτο.
Αυτό το τελευταίο είναι που με συγκλονίζει: να αντιτίθεσαι, όταν όλοι αποθεώνουν τον Χίτλερ, όταν βλέπεις ότι εξοντώνει τους αντιπάλους του, όταν είσαι τόσο ψηλά που το δέλεαρ να κρατήσεις την εξουσία σου είναι μεγάλο και εύκολο, όταν ξέρεις πως, αν πας κόντρα, είναι πολύ πιθανόν να χάσεις. Αλλά αυτό σε κάνει μεγάλο: οι επιλογές σε κρίσιμες στιγμές. Ακολουθώντας τις εύκολες λύσεις δεν έχεις καν τη δυνατότητα να μεγαλουργήσεις.

Ελάχιστοι τον θυμούνται πια, ίσως γιατί, ενώ είχε τη δύναμη να αποτρέψει το κακό, δεν τα κατάφερε (ξεχωρίζω ιδίως τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης Χίτλερ, τότε που ήταν αρχηγός του στρατού και μπορούσε να αντιδράσει). Το προσπάθησε όμως, ίσως όχι όσο μπορούσε (ο ίδιος δήλωνε ότι δεν είναι ήρωας), αλλά νομίζω ότι, ακόμα κι έτσι, αξίζει να τον θυμόμαστε. Για τις δύσκολες επιλογές του και κυρίως για το επίκαιρο μόττο του:

 

 

"Ο φόβος δεν είναι φιλοσοφία ζωής"

 

 

Ειμί Κωνσταντίνος ο  μεσοπολεμικός χρονικογράφος και άρτι ωλοκλήρωσα.

Υ.Γ.: Θεωρώ μεγαλειώδες το γεγονός ότι η οικογένειά του προτίμησε να του κάνει πολιτική κηδεία, για να μην σκεπαστεί το φέρετρό του με την ναζιστική σημαία, όπως γινόταν στους στρατιωτικούς, ενώ ξέχασε στο μετρό το στεφάνι που του έστειλε ο Χίτλερ.